Từ ngàn năm ngay, nhân loại đã sử dụng những kim loại quý và những viên học tuyệt sắc để trang trí và trao đổi thương mại. Phần lớn chúng bắt nguồn là những tinh thể khoáng chất hình thành do sự thay đổi địa lý hàng thiên niên kỉ. Những tinh thể này sau đó sẽ được khai thác, mài cắt và vát cạnh, cuối cùng sẽ được đánh bóng để sử dụng làm trang sức hoặc những vật trang trí. Những viên ngọc có nguồn gốc hữu cơ, như là Ngọc trai được sinh ra từ những con hàu, và Hổ phách vốn là nhựa cây hóa thạch. Giá trị hữu hình và giá tri nhận thức của những vật chất quý hiếm thay đổi từ xã hội này đến xã hội khác. Ở một số nền văn hóa, jade (cẩm thạch) có giá trị hơn vàng. Ruby là một trong những loại ngọc có giá trị nhất ở thế giới phương Tây – Viên “Sunrise Ruby”, nặng 25.6 carat, được bán với giá 30 triệu Đôla vào năm 2015.
Có ba loại đá chính: đá núi lửa (igenous rock), đá trầm tích (sedimentary rock), và đá biến chất (metamorphic rock). Đá núi lửa hoặc được hình thành từ magma (đá nóng chảy) đã đông cứng dưới lòng đất, tạo ra các loại đá xâm nhập như đá granit, hoặc đã chảy xuống đất hoặc đáy biển, tạo thành đá đùn như đá bazan. Hầu hết các loại đá trầm tích, như đá sa thạch, được tạo thành từ các lớp trầm tích nằm trên bề mặt Trái đất bằng gió, nước, hoặc băng. Đá biến chất được hình thành khi thành phần khoáng vật học của đá hiện tại bị thay đổi bởi nhiệt hoặc áp suất. Quartzite, ví dụ, là sa thạch biến chất.
Đá núi lửa
Ví dụ về đá lửa xâm nhập, đá granit, được hình thành bên trong Trái Đất khi magma nguội đi. Các tinh thể nhỏ có thể được nhìn thấy trên bề mặt của nó.
Đá trầm tích
Đá sa thạch thường chứa thạch anh nhưng các khoáng chất khác cũng có thể có mặt.Ví dụ này cho thấy các miếng oxit sắt và mảnh mica.
Đá biến chất
Các khoáng chất thành phần của gneiss, chủ yếu là thạch anh và feldspar có xu hướng tách ra thành các dải màu khác nhau.
Hầu hết những viên ngọc có nguồn gốc từ những tinh thể khoáng chất. Một khoáng chất được xác định là một chất rắn xuất hiện tự nhiên có thành phần hóa học cụ thể và cấu trúc tinh thể xác định. Mỗi khoáng chất có tên riêng biệt dựa trên hai tiêu chí. Nếu một trong hai tiêu chí này thay đổi, nó sẽ trở thành một loại khoáng chất khác có tên khác.
Các loại đá của Trái Đất (ô bên trái) được hình thành bởi một hoặc tập hợp những khoáng chất. Một vài loại đá có nguồn gốc từ vật chất hữu cơ như là thực vật phân hủy tạo thành than đá.